«Кӗр парнисем — 2013» яркӑркка ҫулсенрен иртекеннисен йышне кӗрет. Кунашкал суту-илӗве республикӑн кашни кӗтесӗнче йеркелеҫҫӗ тесен те йӑнӑш мар — Шупашкартах, ав, вӑхӑтлӑх ял хуҫалӑх пасарӗ валли уйӑрнӑ вырӑнсем темиҫе теҫетке ытла. Пирӗн республикӑра ӳстернӗ апат-ҫимӗҫе туянас тесен ҫак телефонсемпе шӑнкӑравласа пӗлме пулать: Шупашкар — 23-50-55, 23-50-59, 23-50-57; Ҫӗнӗ Шупашкар — 73-72-04, 74-56-66; Канаш — (835-33) 2-27-01; Ҫӗмӗрле — (835-36) 2-28-16; Улатӑр — (835-31) 2-00-19, 2-02-70.
Ҫулсерен иртекен пасарсем чылай тӑрӑхра авӑнӑн 7-мӗшӗнтенпе ӗҫлеҫҫӗ. Ҫӗнӗ Шупашкарта ыран, авӑнӑн 15-мӗшӗнче, уҫӑлмалла.
«Кӗр парнисем — 2013» яркӑркка Тӑвайра та иртӗ. Авӑнӑн 28-мӗшӗнче вӑл ял тӑрӑхӗсем хушшинчи культурӑпа кану центрӗ умӗнче иртмелле. Ярмӑрккӑра ытти ҫулсенчи пекех ҫимӗҫ кӳрекен йывӑҫсен хунавӗсемпе тӗмсем, районта туса илекен паха ял хуҫалӑх продукцийӗ, халӑха кирлӗ таварсем сутӗҫ, ял хуҫалӑх предприятийӗсемпе фермер хуҫалӑхӗсем ҫитӗнтернӗ продукцисен, уйрӑм усламҫӑсем тӑратнӑ изделисен, ӑстасен ӗҫӗсен куравӗсене йӗркелӗҫ. Унсӑр пуҫне халӑха савӑнтарма концерт, театрализациленӗ представлени пулӗ.
Кӑҫал Чӑваш Ен правительстви выльӑх-чӗрлӗхе ерчетекенсене ятарлӑ пулӑшу кӳрес тет. Республика Элтеперӗн администраци пресс-службинче пӗлтернӗ тӑрӑх ҫак ӗҫ валли 106 миллион уйӑрма палӑртнӑ.
Ятарлӑ йышӑнупа килешӳллӗн 2012 ҫулхи тӑваттӑмӗш кварталӑн кӑтартӑвӗсем тӑрӑх туяннӑ выльӑх апачӗ хакланнӑ май укҫана сысна, чӑх-чӗп какайне тата ҫӑмарта туса илекенсене тӳлеме йышӑннӑ. Тӳлевсӗр субсиди ставкин вӑтам кӑтартӑвӗ тӑрӑх 10 ҫӑмарта ҫине 2,9 тенкӗ, 1 тонна чӑх-чӗп какайӗн чӗрӗ йывӑрӗшӗ ҫине — 4 124 тенкӗ, 1 тоннӑ сысна какайӗн чӗрӗ йывӑрӑшӗ ҫине — 10 479 тенкӗ тухать.
Выльӑх-чӗрлӗх ерчетекенсене валли уйӑрнӑ 100,7 миллион тенкӗ федераллӑ хыснаран лекӗ, ытти 5,3 миллионӗ вара — республика хыснинчен.
Краснорамейски районӗнче комбайнёрсем хушшинче ӑмӑрту ирттерни пирки эпир хыпарланӑччӗ. Ун пек тупӑшӑва муркашсем те йӗркеленӗ иккен. Утӑ уйӑхӗн 25-мӗшӗнчен тытӑнса ҫурлан 29-мӗшӗччен вырмара хӑш комбайнёр епле ӗҫленине эрнесерен тишкерсе пынӑ.
Иртнӗ эрнере ҫурлан 22–28-мӗшӗсенчине пӗтӗмлетнӗ. Ун чух Суворов ячӗллӗ кооперативра «Акрос–530» комбайнпа ӗҫлекен Радонеж Кузнецов пӗрремӗш вырӑна тухнӑ. Вӑл ҫав вӑхӑтра 181,6 тонна ҫапса илнӗ. Мала тухнӑшӑн ӑна пин тенкӗ илме свидетельство парса хавхалантарнӑ. Иккӗмӗшӗнче те асӑннӑ хуҫалӑхри комбайнёрах. Вӑл — «Дон–1500» комбайнпа 171,2 тонна вырнӑ Фёдор Журавлёв. Ӑна 800 тенкӗ тивӗҫӗ. «Полесье–7» комбайнпа 123,2 тонна вырнӑ «Ударник» предприяти комбайнёрӗ Владимир Степанов. Ӑна 500 тенкӗпе хавхалантармалла.
Ҫак кунсенче Чӑваш Ене федераци хыснинчен 161,7 миллион тенкӗ укҫа килнӗ. Пӗтӗмпе вара кӑҫал республикӑна федераци хыснинчен 1 миллиард та 55,6 миллион тенкӗ куҫарса панӑ. Ҫулталӑк планӗпе пӑхни тӑрӑх хакласан ҫак хисеп ҫулталӑк планӗн 97,8 проценчӗпе танлашнине пӗлтерет.
Маларах асӑннӑ 162-е яхӑн миллионтан пӗр пайӗ ӳсентӑран отрасльне аталантарма илнӗ кредитӑн процент ставкине субсидилеме кайӗ. Сӗт туса илме хӑтланса тӑкакланнине саплаштарма та уйӑрӗҫ ӑна. Кунсӑр пуҫне ытти хӑш-пӗр статьяпа уйӑрса памалла.
Республикӑн Ял хуҫалӑх министерстви пресс-тур йӗркелессине ырӑ йӑлана кӗртрӗ темелле. Ун пек мероприятие унччен вӑл ҫуркунне ирттернӗччӗ. Халӗ ав, иртнӗ уйӑх вӗҫӗнче журналистсем Сергей Павлов министрпа пӗрле Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи «НамЭКО» тулли мар яваплӑ обществӑна ҫитсе курнӑ.
Пресс-тур вӑхӑтӗнче кӗрхисене акасси тата ҫӗрулми кӑларасси епле пынипе паллашнӑ. Ара, хальхи вӑхӑтра шӑпах ҫак ӗҫсене ирттересси ҫивӗч ыйту шутланать те. Сӗнтӗрвӑрри районне илсен, кӗрхисене 3 пин гектар ҫинче акасшӑн. Ҫурла уйӑхӗн 29-мӗшӗ тӗлне ҫӗре 2200 гектар хатӗрленӗ, кӗрхисене 1110 гектар акнӑ, ҫав шутран «НамЭКО» обществӑра — 280 гектар. Ҫӗрулми вара районӗпе 173 гектар йышӑнать, ҫав шутран 20 гектарӗ — маларах асӑннӑ обществӑра. Районта ҫӗрулми гектар пуҫне вӑтамран 194 центнер тухать пулсан, «НамЭКО»-ра — 250 центнер.
Сӑнсем (24)
Кӑнтӑр енчи Патӑрьел, Комсомольски, Елчӗк, Ҫӗмӗрле районӗсенче ҫурла уйӑхӗн 28-мӗшӗ тӗлнех вырмана вӗҫленӗ. Тухӑҫ республикипе вӑтамран 18,1 центнер тухать. Шӑп та лӑп ҫулталӑк каяллахи ҫав кун тӗлне вӑл кашни гектартан 19,8 центнерпа танлашнӑ.
Хӑш-пӗр хуҫалӑхра ҫӗр улми кӑларма тытӑннӑ ӗнтӗ. Ӑна пин гектар ытларах ҫинчен кӑларма ӗлкӗрнӗ. Иккӗмӗш ҫӑкӑр тухӑҫӗ те тӗш тырӑнни евӗрех пӗлтӗрхинчен пӗчӗкрех: унчченхи 201,2 центнер вырӑнне 149,2 центнер тухать.
Кӗрхисене акассипе те хресчен ҫине тӑрать. Елчӗк районӗнче планпа ипалӑртнинчен виҫ кун каяллах 83 процентне акма ӗлкӗрнӗ пулнӑ иккен.
Хӑмла ӳстерекенсем кашни районтах мар-ха. Ҫав культурӑна туса илекенсем, сӑмахран, вӑрмарсем, ҫӗрпӳсем, етӗрнесем, ӑна татма тытӑннӑ.
Усал ҫак хыпар пирки йӗрке хуралҫисем патне ҫурлан 27-мӗшӗнче пӗлтернӗ. Тӗпчевҫӗсем малтаналса палӑртнӑ тӑрӑх Кивӗ Вӑрмар ялӗ патӗнче 50 ҫулти тракторист ҫӗре ҫум курӑксенчен кӑпкалатнӑ. Ҫавӑн чухне вӑл ана хӗррипе ҫаврӑнса илнӗ чух хӑйӗнчен икӗ ҫул аслӑрах агроном выртнине асӑрхать. Тӗпчевҫӗсем агроном хирте канса илес тесе выртма, тракторист ӑна асӑрхамасӑр таптаса кайма пултарнӑ тесе шухӑшлаҫҫӗ.
Ҫапла... Сӑмахӗ вара «хастар» тракторист ҫинчен пырать. Тӑрушӑллӑ пулнипе хайхи ӗҫе урӑла ҫеҫ мар, ӳсӗрле те пуҫарӑннӑ. Ҫӑмӑл шухӑшлӑ пулни вара тракториста пӑтӑрмах патне илсе ҫитернӗ.
Инкеке ӗнер, ҫурлан 26-мӗшӗнче Красноармейски районӗнчи Кушкӑ ялӗ ҫывӑхӗнче уйра сиксе тухнӑ. Хӗренкеленӗ пулнӑ пулин те 43 ҫулхи тракторист ӗҫе ҫаплипех пуҫарӑннӑ. Ҫапла майпа «Беларусь-892» ҫырма хӗрринче ҫаврӑнса ӳкнӗ те.
Тура шӗкӗр, водителӗ чӗрех юлнӑ. Ҫул-йӗр хӑрушсӑрлӑхне упраса тӑракан патшалӑх испекцийӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх сусӑрланнӑ тракториста районти центр пульницинчи хирурги пайне леҫнӗ.
Красноармейски районӗнче комбайнерсем хушшинче ӑмӑрту ирттерессине йӑлана кӗртнӗ ӗнтӗ. Нумаях пулмасть тӑваттӑмӗш ҫичӗкунлӑха пӗтӗмлетнӗ.
«Дон–1500Б» комбайнпа выракансенчен тӑваттӑмӗш хут ӗнтӗ «Таябинка» агрофирмӑн ӗҫченӗсем — Олег Васильевпа Александр Петров — пӗрремӗшпе иккӗмӗш вырӑнсене йышӑнаҫҫӗ иккен. Виҫҫӗмӗшне «Красное Сормово» хуҫалӑхри Валерий Кузьмин тухнӑ. «Нива» комбайн «штурвалне» тытса пыракансенчен «Колос» обществӑри Михаил Егоров пӗрремӗш вырӑна ҫӗнсе илнӗ. Иккӗмӗшпе виҫҫӗмӗшсенче — «Досаево» хуҫалӑхри Виталий Николаевпа Геннадий Васильев.
Ҫӗнтерӳҫӗ-комбайнерсене район администрацийӗн пуҫлӑхӗ А.В. Шестаков тата ял хуҫалӑхӗпе экологи пайӗн специалисчӗ В.А. Васильев саламланӑ. Маттурсене куҫса ҫӳрекен ялавпа, дипломпа тата премипе хавхалантарнӑ.
Нумаях пулмасть Мускавра Чӑваш Енӗн ял хуҫалӑх апат-ҫимӗҫне сутассине ятарласа йӗркеленӗ. Ҫакна ҫӗршывӑн тӗп хулин Суту-илӳпе пулӑшӑвӗн департаменчӗ, «Ял хуҫалӑх тата промышленноҫ таварне туса илекенсен суту-илӳ пасарӗнчи пӗрлешӗвӗ» тата «Чӑваш Республикин апат-ҫимӗҫ фончӗ» хысна предприятийӗ пӗрле пулса йӗркеленӗ. Продукцие сутма уйрӑм хушма хуҫалӑх тытакансем 10 ҫын ытла тухса кайнӑ. Вӗсем пурте — Етӗрне тата Муркаш районӗнчи ҫынсем.
Мускавра купӑстан пӗр килограмӗ 18 тенкӗ ӑсаннӑ, хӑяр — 25–30 тенкӗпе, ҫӗрулми — 25–30 тенкӗпе, кишӗр — 30–33 тенкӗпе, сухан — 25 тенкӗпе. Кун пек ярмӑрккӑсене ҫывӑх вӑхӑтра тата та йӗркелеме палӑртаҫҫӗ. Мускавсем вырӑн укҫи тӳлеттермеҫҫӗ иккен.
Сӑнсем (18)
+3.3 °C